Архив - Июн 2014 - Чăваш хĕрарăмĕ

Раççей сучĕсенче пĕр кунра кăна çĕр надзорĕпе çыхăннă 30 ытла ĕçе пăхса тухаççĕ. Çакă сахал теме чĕлхе çаврăнмасть. Ытларах та пулĕччĕ, анчах ĕçе суда çитериччен вăл е ку лаптăк тĕлĕшпе тулли информаци пухмалла: документсене кăна мар, çĕр пахалăхне палăртма лаборатори тĕпчевĕсем ирттермелле. Хăш-пĕр чухне хуçине пĕлес тесе тивĕçлĕ органсене çырупа тухса хурав иличченех вăхăт самай иртет. Лаборатори тĕпчевĕ те хăвăрт пулакан ĕç мар.

Темле йывăр лару-тăрура пурăнакан та пур. Çемьере хирĕçÿ чылай чухне ĕçкĕпе иртĕхнине пула тухать. Арçын кашни кун ÿсĕр килсе мăшăрĕпе ачи-пăчине канăç памасть. Теприсем никама каламасăр çакна ĕмĕрĕпех е пĕр-пĕр инкек пуличчен чăтса пурăнаççĕ. Ĕçкĕçсен çемйинче пуринчен ытларах ачисене шел. Пĕрмай хирĕçни, çапăçни пĕчĕкскерсен чунне, ăс-тăнне амантать. Ĕçке ярăннă çынпа вĕçне-хĕрне тухма çук. Çитменнине, унран çак самантра темĕн те кĕтсе илме пулать. Çавăнпа та ку вăхăтра килтен тухса кайни лайăхрах та пуль. Анчах та ăçта каймалла?

Иртнĕ номерте Çеçпĕл Мишшин амăшĕн вил тăприне чылай çул тирпейлесе тăнă Зоя Михайловăна аса илнĕччĕ. Сăпайлă хĕрарăм çакна капашсăр пысăк ĕç вырăнне хумасть. Çапах та хаçат вулаканĕсене Зоя Васильевнăпа çывăхрах паллаштарас килет.

84-ран иртнĕ вăл. Шупашкарта пурăнать. Пĕлтĕрччен дачăра ĕçлеме вăй çитернĕ. Халĕ çуртпа çĕр лаптăкне сутнă ĕнтĕ. Çĕнĕ хуçасем валли ыхра, улма-çырла хунавĕсем лартса хăварнă. «Хамăр çитĕнтернĕ çĕр улми пĕтмен-ха», - хăпартланать хресчен ĕçне юратакан чăваш хĕрарăмĕ. Çапла, тарпа йĕпеннĕ çĕр çинчен пуçтарса кĕртнĕ çимĕç тем тесен те тутлăрах.

Иртсе каякан эрне спортăн тĕрлĕ шайри ăмăртăвĕсемпе пуян пулчĕ. Кĕçнерни кун Шупашкар районĕнче XVII Республикăри ялăн çуллахи спорт вăййисем уçăлчĕç.

Шăрăхра ача-пăча та, çамрăксем те, аслă ăру çыннисем те шыв хĕррине васкаççĕ. Тем тесен те унта уçăрах. Шыва кĕнĕ вăхăтра хăрушсăрлăх йĕркине пăхăнмаллине никамăн та манма юрамасть. Ача-пăча тĕлĕшпе аслисен уйрăмах тимлĕ пулмалла.

Пĕчĕккисене мăн çынсемсĕр шыва кĕме ямалла мар. Çыран хĕрринче ачана пĕлĕшсемпе те ан хăварăр. Вĕсем ăна пăхса çитереймесен те пултараççĕ.

Пĕчĕк ачасен чăммасан лайăхрах, мĕншĕн тесен хăлхана шыв кĕрсен чир пуçланас хăрушлăх пур.

Унсăр пуçне çыран хĕрринчех вылякан шăпăрлана шыва ÿкесрен асăрхамалла.

Ăçта камшăн мĕнле те, республика тĕп хулинче пурăнакансемшĕн çулла çитни çул çинче тата ун айккипе чава-чава тухнă траншейăсенчен лайăх курăнать. Айккинчи шăтăк-путăк вĕчĕрхентерет, паллах, çывăх вăхăтрах сирĕн хваттерте ăшă шыв çухалассипе çыхăннă-çке вăл. Телее, ăна чăтса ирттерме пулать. Коммуналлă хуçалăх ку енĕпе пирĕн чăтăмлăха çулсеренех тĕрĕслет те - цивилизаци çак ырлăхĕсĕр пĕр вăхăт пурăнмашкăн шăла çыртса чăтма хăнăхрăмăр ĕнтĕ. Вăт çул çинчи шăтăк-путăк пирки вара - пачах урăх калаçу. Нумай чухне инкекпе вĕçленет вăл. Чи хăрушши - çын вилесси - таранах илсе çитерме пултарать.

Йывăç-тĕм лартасси кăткăс та яваплă ĕç пулнине пурте пĕлеççĕ. Тутлă та йышлă пан улми çиес тесен хунавне тĕрĕс суйламалла. Нумай чухне вара вĕçĕмсĕр васкакан çын сутуçă мĕн каланине итлесех укçине кăларса хурать. Çав тĕм мĕнпе савăнтарассине вара кайран тин пĕлĕпĕр. Кунта савăнтарассине кавычкăна илсен те юрать. Чăннипе мĕн ÿсесси икĕ телейлĕ. Мĕн шантарни пулсан аванччĕ те. Анчах хăш-пĕр хунав типсе ларать е пачах урăх йывăçа "çаврăнать".

Страхлакан пĕр организацирен шăнкăравларĕç: кĕçĕн класра вĕренекен хĕрĕм вĕсем йĕркеленĕ конкурсра сертификата тивĕçнĕ-мĕн, ăна пырса илме чĕнеççĕ. Ачашăн хĕпĕртенĕскер килĕшрĕм, анчах ĕçрен тухса утма ниепле те май килмерĕ. Менеджер кунсеренех шăнкăравларĕ, тĕл пулма ыйтрĕ. «Хăвăрах шкула кайса парсамăр, темĕнле пысăк шайра ирттерекен конкурс çĕнтерÿçисене те награда хăех шыраса тупать те сирĕн пата вара пырса илмелле темшĕн. Ачана линейкăра, халăх умĕнче чыслани çын урлă парса янинчен чылай лайăхрах-çке», - тетĕп хайхискерне. «Сирĕн вăхăт çук тăк хамах пыратăп», - çине тăчĕ менеджер.

Алина Николаева почтальон ытти мĕн пур чăваш хĕрарăмĕ пекех ирхи шуçăмпа вăранать. Ĕнисене суса кĕтĕве хăваланă тата хуçалăхри ытти ĕçе тирпейленĕ хыççăн сумкине йăтса виçĕ çухрăмри Шуркасси почта уйрăмне васкать вăл. Кашни кунах çапла. Таврари виçĕ пĕчĕк яла ăна уйăрса панă.