Архив - Апр 2016 - Хыпар

Темиçе çул каялла халăх ăс-тăнĕнче рабочи специальноçĕсен пĕлтерĕшĕ палăрмаллах чакнăччĕ. Çамрăксенчен чылайăшĕ ун чухне çапла шухăшлатчĕ: профессин пуçламăш е вăтам пĕлĕвне илнĕ çыннăн социаллă статусĕ аслă шкул пĕтернипе танлаштарсан самаях пĕчĕк.

Кăçалхи кăрлач-пуш уйăхĕсенче Патăрьел районĕнчи халăха ĕçпе тивĕçтерекен центра пулăшу ыйтса 303 çын пынă. Ĕçсĕрлĕх статусне 78-не /пĕтĕм йышăн 25,7 проценчĕ/ панă.

Д.А.Медведевăн Чăваш Енри обществăлла йышăну пÿлĕмĕнче кашни уйăхрах ЧР Патшалăх Канашĕн депутачĕсем, министрсем йышăнаççĕ.

1986 çулхи ака уйăхĕн 26-мĕшĕнче Чернобыль АЭСĕнчи техноген аварийĕпе çыхăннă пулăмсем çулран çул манăçаççĕ, истори авăрне путаççĕ. Тĕнчене кисретнĕ инкеке сирме хутшăннă çынсен шучĕ те кунран кун чакать. Анчах нумай çул иртсен те усал асаилÿсем асран тухмĕç.

Чăваш Енри Ĕç çыннин çулталăкне тата Чăваш чĕлхи кунне халалласа ĕнер «Пĕтĕм чăваш диктанчĕ — 2016» акци иртрĕ.

Чăваш чĕлхи кунне халалланă мероприятисен шутне Наци библиотекинче ака уйăхĕн 22-мĕшĕнче иртнĕ «Чăваш çырулăхĕ йĕркеленни тата аталанни» «çавра сĕтеле» те кĕртмелле. Ăна Чăваш патшалăх гуманитари ăслăлăхĕсен институчĕн наукăн ертсе пыракан сотрудникĕ, филологи ăслăлăхĕсен докторĕ Виталий Родионов ертсе пычĕ.

Чăваш чĕлхи кунĕ умĕн ЮНЕСКО сайтĕнчи материалсемпе кăсăклантăм. Тĕнчери чĕлхесем çинчен ытларах пĕлес килчĕ. Çапла туни хамăн тăван чăваш чĕлхине ытларах хаклама, хисеплеме, унăн пĕлтерĕшĕпе вырăнĕ çинчен шухăшлама пулăшасса шантăм. Чăнах та, тĕлĕнмелле пулăмсемпе паллашма май килчĕ.

Пĕчченлĕх туйăнмасть

Шурă, хура, ула... такка

Историсĕр, чĕлхесĕр малашлăх çук

Сăмахĕ янăратăр, юрри-кĕвви шăрантăр

Сусăрлăх - çитменлĕх мар

Çулсăр нушаланакансен ыйтăвĕ Кремле çитнĕ

Йĕп те хĕсĕнсе ан кĕтĕр

Куçăхтарас марччĕ

“Нимĕçсем пирĕн салтаксене çилленнĕ - йĕркене пăхăнса вăрçмаççĕ имĕш...”

Эпир пынă кун Патăрьел районĕнчи Пăлаçи Атăкра пурăнакан Анатолий Павлов ĕçреччĕ. Ăна кил умĕнче кĕтсе тăнă хушăра чăх-чĕп вĕçсе каçайми хуралтине урлă пăхса çаврăнтăмăр. Пахчине тирпейлесе тасатнă, хăяр йăранĕсене уйăх каяллах хатĕрлесе хунă.

Чăваш чĕлхи кунĕ умĕн хама канăç паман ыйтусем тавра калаçмасăр чăтаймастăп. Ывăлăм 4-мĕш класра вĕренет. Унпа кашни кунах уроксем тăватпăр. Математикăпа, вырăс чĕлхипе ытлах нушаланмастпăр, анчах та хула ачисем валли хатĕрленĕ «Чăваш чĕлхи» программа ансат мар. Вĕренекенсем пирки каламастăп та, хăш-пĕр ĕçе ашшĕ-амăшĕ çеç мар, вĕрентекенсем хăйсем те пурнăçлаймаççĕ. Эпĕ уйрăм çырма йышăннă сăмахсен словарьне те хатĕрлерĕм хам валли. Тĕслĕхрен, «улатакка» сăмаха мĕншĕн уйăрмалла-ха? Мĕн, пирĕн, чăвашсен «шурă такка» е «хура такка» та пур-им? Тепĕр халăх çынни чăвашла вĕренес тесе «такка» сăмаха словарьте шыраса пăхĕ те — тупаймĕ. Ун пирки шухăшласа пăхман-ши пирĕн чĕлхеçĕсем? «Питçăмартине» уйăрни те пуçа вырнаçмасть. Çак сăмахсене уйрăм çырни кама мĕн парать-ши? Чăваш чĕлхин орфографине йăлт арпаштарса пĕтерчĕç. Хăçан та пулсан пурте пĕрешкел тата тĕрĕс çырма пуçлăпăр-ши?