1941-1942 çулсенчи хĕл вăхăтĕнче Ленинградра 30 пине яхăн ача хăр тăлăха юлнă. Çавăнпа патшалăх пĕтĕм хăвăртлăхпа ача çурчĕсемпе приютсем тума тытăннă. Нимĕçсем Ладога çулне тăтăшах сирпĕтнĕрен ăна çĕнетсех тăма тивнĕ. Хулари 12-мĕш приюта та апрельте çеç хута яма май килнĕ. Епле те пулин çăмăллăх пултăр тесе ачасене эвакуацилеме тăрăшнă. Хальхинче Кавказ тăрăхне яма шут тытнă.
6. 06. 1943 çул. «Ывăлăм, Пашенька, ĕнер çеç сан пата фронта çыру ятăм. Ак халĕ каç пулчĕ те, каллех куç умне эсĕ тухрăн. Чăтайман енне алла кăранташпа хут илтĕм. Пĕлетĕн-и, Пашенька, çак куна тахçанах кĕтнĕ эпĕ. Ара, сан пата тахçанах ТЕЛЕЙЛĔ çыру çырас ĕмĕтпе ăшталанса пурăнаттăм-çке. Анчах аçупа асаннÿ тата Валечка çĕре кĕчĕç те... пурнăç пĕтсе ларнăнах туйăннăччĕ. Ĕнтĕ хама алла илтĕм, мĕншĕн тесен çак çĕр çинче эсĕ, юратнă ывăлăм, пур-çке.
Çĕрулми вăрлăхне кĕркунне хатĕрлемелле. Кĕркунне çĕрулмине кăларнă чухне вăл мĕнле йышпа тухнине курса, пĕлсе тăратпăр. Шăпах вăйлă тата сывă тĕмсенчен вăрлăхлăх çĕрулми хăварса пымалла та. Вĕтĕ е вăтам юлнă çĕрулмине çеç хăварни тĕрĕс мар. Мĕншĕн тесен вĕтĕ çĕрулмине лартсассăн унран вăйлă тĕм пулаймасть. «Кил-çурт, хушма хуçалăхăн» 19 номерĕнче вăрлăх валли çĕрулмине çулла лартса çитĕнтермелли пирки çырса кăтартнăччĕ. Çулла лартнă çĕрулмине кĕркунне, октябрь уйăхĕ тĕлнелле çеç кăлармалла. Ку меслет лайăх вăрлăх хатĕрлеме май парать. Çĕрулмин кану тапхăрĕ çуркуннечченех тăсăлать.
Çулла пирĕн йĕри тавра симĕс аптека ешерет. Сиплĕ ÿсен-тăранран хатĕрленĕ имлĕхсем чире пуçламăш тапхăртах чарса лартма май параççĕ. Чир паллисене асăрхасанах сипленме май пуррипе лайăх та ешĕл аптека. Пирĕн пахчасенче хăй тĕллĕнех шăтса ÿсекен, куçа илем, сывлăха тĕрек кÿрекен чечек - календула /ăна ноготки тесе те калаççĕ/ - пирки сăмахăм.
Пахчара, кил-çурт çывăхĕнче чĕрĕп курăнсан никам та ăна хÿтерсе яма шухăшламасть пулĕ. Халăх чĕрĕпе хаклать темелле. Анчах хăшпĕр чухне çынсем ытлашши кăсăкланса чĕрĕпе сиен кÿме пултараççĕ, пурăнакан вырăнĕнчен хăратса яраççĕ.
Чĕрĕпсем йĕппипе тăрăнтарнă панулмине хăй йăвине йăтса хĕл валли хатĕрленине ача чухне кам илтмен пулĕ. Чĕрĕп йăвине мăйăр, кăмпа, панулми пуçтарать имĕш хĕлле валли. Анчах ку тĕрĕс мар.
*Экземăран, трофика язвинчен сипленме пыл курăкĕнчен /медуница/ шĕвек хатĕрлеççĕ. 1 апат кашăкĕ курăка тин вĕренĕ 1 стакан шыва ямалла. Кунне 2-3 хут çуршар стакан ĕçмелле. Çак шĕвек герпеспа атопи дерматичĕ аптратсан та пулăшать.
*Пыл курăкĕн порошокне тÿрленмен сурана, трофика язвине сапса сипленеççĕ. Пыл курăкĕн çур литр шĕвекне хушнă ванна микроблă экзема, трофика язви чухне, ачасене тимре /золотуха/ тухсан сиплет.
Статистика тăрăх - тĕнчери халăхăн 40 проценчĕ хускану аппарачĕн мĕнле те пулин чирĕпе аптрать. Çав шутра - тăвар пухăннипе те. Сывлăха лайăхлатма пĕтĕм организма тасатни кирлĕ. Çак ĕçе пыршăлăхран пуçламалла.
Рис
Чăвашла верси
Русская версия
